ODPOWIEDZIALNOŚĆ GMINY ZA STAN CHODNIKA
Sąd Najwyższy uznał, że gmina ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikającą z nieuprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości w razie nienależytego sprawowania nadzoru nad wykonaniem przez właściciela obowiązku wynikającego z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Zima daje się we znaki nie tylko kierowcom, ale również pieszym. Śnieg i lód na chodnikach to często spotykana sytuacja, która stanowi niebywałe zagrożenie dla pieszych. Przekonał się o tym pewien wrocławianin, który w 2010 r. idąc po chodniku, poślizgnął się, upadł i złamał nogę. Poszkodowany pozwał gminę Wrocław, żądając 15’000,00 zł tytułem odszkodowania.
Sąd I instancji uznał żądania poszkodowanego. Gmina złożyła apelację, wskazując, że obowiązek utrzymania chodnika w należytym stanie jest podzielony pomiędzy właściciela nieruchomości graniczącej z chodnikiem a zarządcę drogi. W przedmiotowej sprawie w bezpośrednim sąsiedztwie chodnika, będącego co prawda częścią ulicy miejskiej, a więc drogi publicznej, znajdowała się nieruchomość należąca do spółki, która była jej użytkownikiem wieczystym. Miasto w swym uzasadnieniu powoływało się m.in. na art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, zgodnie z którym właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez uprzątnięcie chodników położonych wzdłuż posesji, przy czym za taki chodnik uznaje się wydzieloną dla ruchu pieszego część drogi położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości; właściciel nie musi natomiast sprzątać chodnika, na którym dopuszczone jest parkowanie samochodów. Na tej podstawie miasto uznało, że obowiązek sprzątania śniegu i lodu obciąża także właściciela lub użytkownika nieruchomości położonej wzdłuż chodnika.
Sąd II instancji stwierdził, że w przedmiotowej sprawie istnieją wątpliwości prawne, dotyczące kwestii ewentualnej odpowiedzialności miasta za szkodę, którą poniósł jego mieszkaniec, a która była spowodowana nieodśnieżaniem chodnika przez właściciela przylegającej doń nieruchomości. Pytanie prawne w niniejszej sprawie zostało skierowane do Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy uchwałą z 24 listopada 2017 r., sygn. akt III CZP 38/17 uznał, że w razie nienależytego sprawowania nadzoru nad wykonaniem przez właściciela obowiązku sprzątania zanieczyszczeń z chodnika gmina ponosi odpowiedzialność za szkodę, która powstała w wyniku niedopełnienia tego obowiązku. SN wskazał, że ustawa nie przewiduje odpowiedzialności solidarnej gminy w przypadku szkody powstałej w wyniku nieuprzątnięcia chodnika przez właściciela (a także posiadacza, użytkownika, dzierżawcę lub najemcę) przyległej posesji, jednak gmina powinna dopilnować tego obowiązku, w przeciwnym razie będzie odpowiadała za brak nadzoru, który stał się pośrednią przyczyną szkody.
Jak wskazał Sąd – służby miejskie powinny reagować na takie przypadki, tym bardziej że mają instrumenty prawne w postaci przymuszenia do wykonania obowiązku odśnieżenia w drodze egzekucji administracyjnej. A nawet gdyby to zawiodło, gmina zawsze może nakazać swoim służbom wykonanie zastępcze tego obowiązku – a więc oczyszczenie chodnika własnymi siłami, ale na koszt właściciela nieruchomości.